ZNACZENIE BOROMEJSKICH ZARZĄDZEŃ W POLSCE
Cała działalność duszpasterska Jerzego Radziwiłła, jako biskupa wileńskiego od 1580 roku, a potem od 1591, jako biskupa krakowskiego, bazowała na doświadczeniach i pismach Boromeusza. Pisał on, wzorując się na włoskim duchownym, listy do księży ze swojej diecezji, wizytował osobiście parafie i poświęcał wiele uwagi na prywatną modlitwę. Pozostawił po sobie zapiski dotyczące wizytacji diecezji krakowskiej. Podkreślić należy, że Jerzy Radziwiłł, wychował się w wierze kalwińskiej, dopiero po nawróceniu mógł uzyskać tak wysokie stanowiska kościelne. Jednak decyzja jego nie wynikała z pobudek materialnych, stała za nią szczera wiara, którą umocnił Karol Boromeusz, stając się dla polskiego biskupa wzorem godnym naśladowania.
Także wielkim admiratorem arcybiskupa Mediolanu stał się Bernard Maciejowski, biskup krakowski, następca Jerzego Radziwiłła (zmarł on w 1600 roku, w wieku czterdziestu kilku lat). W 1601 roku opublikował on „Epistola pastoralis”, bardzo ważny dokument, będący odpowiedzią na reformy trydenckie. „Pasterz idealny”, widziany w młodości w Mediolanie stał się wzorem dla kolejnego pasterza diecezji krakowskiej – Marcina Szyszkowskiego (1616-30), autora „Reformationes generales ad clerum et populum Dioecesis Cracoviensis” (1621). Acta Ecclesiae Mediolanensis stosował chętnie także Jan Andrzej Próchnicki, od 1607 roku biskup kamieniecki, a od 1614 mianowany arcybiskupem lwowskim.
Wynika z tego, ze Acta były powszechnie przedrukowywane lub odpisywane i trafiały one na przełomie XVI i XVII wieku do rąk wielu dostojników kościelnych. W zachowanych dokumentach można doszukać się wielu podobieństw, zbieżności z zaleceniami Karola Boromeusza. Wprowadzenie boromejskich zarządzeń w Polsce w tym czasie nie było jednak łatwym zadaniem. Pozycja socjalna polskiego uduchowieństwa była odmienna niż włoskiego. Niezbyt wielka swoboda działania prymasa, arcybiskupów i zarazem niezależność od siebie diecezji, kumulacja wielkiego bogactwa przez duchowieństwo, skomli-kowane powiązania religijno-polityczne, nie pozwalały w Polsce na szybkie wprowadzenie wszystkich zarządzeń. Już w 1579 roku kanonik Stanisław Karnkowski pisał w „Corpus iuris ecclesiastici polonici”, że nowe zarządzenia posoborowe powinno się stosować z poszanowaniem dla prawa polskiego. Wyraźne zmiany nastąpią dopiero w XVII i XVIII wieku. Należy podkreślić jednak, że wpływ Karola Boromeusza stał się bodźcem dla wielu ważnych zmian w polskim Kościele.
Autor: Michał Hankus
Redakcja: Grzegorz Galant